In de media

Weidum- oude tegels hebben zeggingskracht, charme en eenvoud. De kracht kan je zien bij het oude ambacht. Bij Friese Tegel houden ze het oude ambacht in ere met nieuwe technieken. Sinds een halfjaar is het bedrijf in productie in de oude melkfabriek It Wiel in Weidum.

Amerins Willemsma uit Huns is een van de plateelschilders van Friese tegel en collega van Harry Baas uit Leeuwarden. Samen houden zij op de werkvloer van Friese tegel de boel draaiende.

“Harry is al 25 jaar de expert op het gebied van ouder Friese tegels” zegt Amarins over haar collega. Harry heeft de liefde voor de Friese tegels en aardewerk van zijn ouders mee gekregen. “Mijn vader ging toen hij elf was al het land in oude pijpenkoppen en scherven zoeken. Zijn meester op de lagere school was gepassioneerd liefhebber en  expert op het gebied van aardewerk en heeft daar ook een aantal boeken over geschreven”. Zo is de interesse aangewakkerd, eerst bij zijn vader en later bij Harry zelf. Als jonge jongen is Harry verslingerd geraakt aan het oude ambacht. Door zijn vader is hij in contact gekomen met Bob Brinkman een kunstenaar aan de Slachrtedyk met een eigen oventje in de schuur heel romantisch. Hij maakte prachtig werk op tegels en probeerde altijd van alles uit en zo ontstonden er prachtige dingen in zijn handen, maar een bedrijf leiden dat was niet zijn ding. Harry is vol lof over zijn leermeester die hem een boel geleerd heeft. Van hem heeft hij geleerd hoe hij tegels moet stoken en kleuren moet mengen.
Toen zijn vader zijn bedrijf in elektronica verkocht had heeft hij zich gericht op de zakelijke kant van het produceren van tegels en oude Friese witjes. Het bedrijf groeide en daarmee ook het aantal werknemers en de vraag naar opdrachten. Naast het maken van witjes kreeg het bedrijf ook grote restauratie opdrachten bijvoorbeeld het restaureren van tegeltableaus voor het Rijksmuseum in Amsterdam. 
Voor Harry was het niet vanzelfsprekend dat hij in de tegels ging werken, hij heeft een opleiding gedaan in de horeca. Maar dat bleek niet bij hem te passen.
“Ik hou van vaste werktijden”. 
Bij zijn vader kon hij stage lopen en daar is hij nooit meer weg gegaan. In plaats van taarten bakken zoekt hij de ingrediënten bij elkaar voor het beste biscuit, de basis voor de historische gebakken aardewerk tegel van 13 x13 cm.

Het bedrijf van Harry zijn ouders werd steeds groter en op een gegeven moment hadden ze 15 man in dienst. We hebben hele mooie projecten gedaan maar het werd mij te groot om het te leiden of over te nemen. Het bedrijf is verkocht maar Harry kon het werk niet loslaten en het begon weer te kriebelen, het zou mooi zijn om net zo aan het werk te gaan als Bob.

Harry is opnieuw begonnen en kan zijn liefde voor het ambacht weer kwijt in het werk.
In een van de oude hallen van de zuivelfabriek met muren met tegels uit de jaren zestig worden nu nieuwe tegels gebakken. Een gedeelte van het werk is geautomatiseerd, het mengen van de ingrediënten het uitvlakken en het op maat snijden. Na het snijden moet de klei zo’n 2 weken aan de lucht drogen voor het afgebakken wordt.
In emmers staan de mengsels klaar om te glazuren de zwaardere bestanddelen zakken naar beneden als het langer staat. Na goed omroeren wordt er een laagje aangebracht op de tegels. Er zijn verschillende tinten  voor de Friese witjes die niet allemaal even wit zijn.

Als het opgedroogd is blijft er een poederachtig laagje over op de tegels. Dit kan dan afgebakken worden, dan wordt het het zogenaamde Friese witje. Er kunnen ook met een penseel afbeeldingen op het poederachtige tegeltje geschilderd worden met de oude blauw-grijze kleur of met andere kleuren. Daarna worden de tegels afgebakken. “De motieven komen dan in de glazuur te liggen” legt Amarins uit.
Als je eerst de basis bakt dan komt het motief daar op te liggen en moet het daarna nog een keer gebakken worden. Het oude ambacht is ook dat het in het glazuur komt te liggen dat kan je voelen aan de tegel als hij klaar is.
Het schilderen voor het bakken heet plateelschilderen. Er zijn in Friesland een hoop plateelschilders aan het werk geweest met elk zijn eigen stijl kleuren en tinten.

Het nieuwe bedrijf Friese Tegel heeft zich toegespitst op het maken van tegels in opdracht. Dat kan het vervangen van beschadigde historische tegels zijn maar ook een nieuwe keuken met Friese witjes.
Er is een speciaal klein oventje om testen uit te voeren om zo dicht mogelijk bij het origineel te komen. Elke plateelschilder had voorheen zijn eigen techniek en er werd vroeger gebruik gemaakt van lood in het glazuur. “Wij maken geen gebruik van giftige stoffen en metalen in het glazuur en bovendien stoken wij nu elektrisch,” legt Harry uit. Amarins voegt daar nog aan toe dat je met lood in het glazuur een uitstraling krijgt die niet makkelijk is na te maken, “dat is onze uitdaging” zegt ze strijdvaardig.

“Harry is goed in kleibewerking dat is zijn vakmanschap,” voegt Amarins er als compliment aan toe. Zelf zegt hij zich er niet aan te wagen om te schilderen hij is blij met de plateelschilders zoals Amarins.

De oude Friese tegel heeft typische beschilderingen. Een romantisch huisje, een molen, een koe in het land. Voor antieke tegelmuren kan dit nagemaakt worden maar in opdracht kan er veel meer. De plateelschilders hebben de technieken in de vingers voor een ontwerp dat de sfeer van toen heeft, maar met een element van nu. “Bob kon als kunstenaar een potloodventer op een walvisjager schilderen,” verteld Harry over de mogelijkheden, “wij gebruiken soms nieuwe zaken, zoals kinderen die op een mobieltje spelen, een wipkip of een sneltrein aan de horizon. Alles is mogelijk.” Je kunt spelen met de sfeer van toen en personages en elementen van nu.

“ Het oude ambacht,” besluit Amarins, geeft direct meerwaarde aan een interieur. Dat gevoel zit in alles dat hier gemaakt wordt.

Voor meer informatie over Friese Tegel kunt u contact opnemen of op de website friesetegel.nl of op telefoonnummer 06-47178703